De wenkende leider

De wenkende leider,

Een pleidooi voor voorbeeldig leiderschap in de kerk,

Recensie (WegWijs januari / februari 2022, jaargang 76, nr. 1)

Voorbeeldig leiderschap

Soms zie je een aankondiging van een nieuw boek met een korte beschrijving van de inhoud, waarvan je al snel denkt: dat is niet voor mij bedoeld, ik behoor niet tot de doelgroep. Dan ga je eraan voorbij. Een andere reactie die een nieuw boek oproept, is iets als: o, dat komt me bekend voor, daar zijn toch al meer boeken over geschreven? Jammer voor de schrijver natuurlijk, want hij heeft zo z’n best gedaan…
Maar het boek De wenkende leider van Klaas A. Quist verdient echt een betere benadering. Dat zal ik hier proberen aan te tonen. De auteur is werkzaam bij KerkPunt en vanuit zijn ervaring in het begeleiden van kerken en kerkenraden heeft hij dit boekje geschreven.
Het gaat over leiders en leidinggeven in de kerk. Vanuit twee gezichtspunten beschrijft hij ‘hoe het niet moet’, althans wat je vaak tegenkomt: je hebt leiders die voortdurend op zoek zijn naar consensus en daarnaast heb je leiders die vanuit charisma en ideeën het verschil maken. De consensusleider wil iedereen meenemen en recht doen aan de verschillen die er nu eenmaal zijn in kerken: kun je iedereen te vriend houden door zowel Psalmen als Opwekking te zingen? Of de ene zondag voor de ene doelgroep te preken en de andere zondag een ander deel te bedienen. Jezus’ gebed om eenheid is toch de opdracht?
De charismatische leider is een kartrekker die ideeën heeft: hij zet een koers uit en neemt de mensen mee. Een gemeente met zulke leiders straalt energie uit en is zelfs aantrekkelijk voor buitenstaanders. Maar er zijn ook nadelen…
Nu is de derde weg die Quist wijst niet de voor de hand liggende gulden middenweg: een beetje consensus en een scheutje charisma. Nee, hij bepleit een ander leiderschap, dat hij de ‘wenkende’ leider noemt. Zo’n leider wijst niet alleen de goede weg, hij wenkt je mee, hij nodigt je uit met hem mee te gaan naar de bestemming van de gemeente. De auteur werkt dat uit aan de hand van mooie voorbeelden uit de bijbel: het concilie uit Handelingen 15, de adviezen van Jetro aan Mozes, het beeld van de gemeente als lichaam, en het beeld van de schaapskudde. Nu is de bijbel geen handboek vergadertechniek, maar de verbinding van bijbelse principes met inzichten uit groepsdynamica en modern management maken het boek heel inhoudsrijk. De auteur laat met voorbeelden uit de praktijk van zijn begeleiding zien dat hij weet waarover hij het heeft: wat doe je als er onrust is in de gemeente, als het evenwicht verstoord is? Hoe stap je uit emotionele driehoeken?

Om even terug te komen op het begin: nee, de doelgroep is niet alleen de kerkenraad of de dominee. Elk gemeentelid dat nadenkt over ‘hoe nu verder’ -- misschien vooral na corona -- kan hier zijn lessen uit trekken. Hoe willen wij gemeente zijn? Hoe neem je jongeren mee? Hoe kun je weer een wervende kerk zijn?
En ook nog de tweede tegenwerping: is dit boek een herhaling van zetten? Dit wisten we toch al van Covey (zeven eigenschappen van leiderschap) en zo? Zeker niet! Hopelijk heeft bovenstaande korte beschrijving de lezer nieuwsgierig gemaakt naar de inhoud. Doe er je winst mee in jouw gemeente!

Martinus Bos