Hoe steun je een kind na seksueel misbruik
Recensie (WegWijs mei / juni 2022, jaargang 76, nr. 3)
Dicht bij huis
Journaliste Marlies Kieft schreef dit boek samen met klinisch psycholoog Iva Bicanic en advocaat Richard Korver. Bicanic en Korver hebben in hun werk dagelijks te maken met misbruikte kinderen en hun ouders. Zij schreven dit boek om ouders te helpen hun kind te steunen.
Als ouders horen dat hun kind is misbruikt, stort hun wereld in. Vaak voelen ze zich schuldig omdat ze niets gemerkt hebben. Maar het is goed om te weten dat veel kinderen en jongeren lange tijd geen enkel signaal afgeven. Dat heeft verschillende oorzaken. Slachtoffers proberen de rest van hun leven zo normaal mogelijk te houden, juist omdat de gebeurtenissen voor hen zo onbegrijpelijk en overweldigend zijn. Daders gebruiken meer of minder subtiele vormen van chantage. Kinderen schamen zich of ze willen hun ouders sparen. De meest voorkomende reactie bij seksueel misbruik is niet vechten of vluchten maar letterlijk verlamd zijn. Daardoor voelen slachtoffers zich medeplichtig. Soms gaan zij zelf initiatief nemen tot het misbruik om zo een gevoel van controle te ervaren.
Mensen die deze mechanismen niet begrijpen, kunnen overgaan tot victim blaming. Ze geven het slachtoffer de schuld. En dat is vaak nog schadelijker dan het misbruik zelf. Misbruikte kinderen gaan zich altijd op zeker moment schuldig voelen. Dus vinden verwijten en beschuldigingen een vruchtbare voedingsbodem bij het slachtoffer. Dit kan tot veel psychische klachten leiden.
Daders zijn meestal bekenden van het kind. Vaak zelfs familieleden. Dat maakt de situatie nog gecompliceerder. Toch kunnen ouders veel doen om hun kind te steunen als het misbruik uitkomt. Het is belangrijk dat ze hun kind geloven en serieus nemen, dat ze goed luisteren, kalm blijven en heftige emoties niet in de nabijheid van het kind uiten. Kinderen willen hun ouders beschermen tegen emoties, paniek en stress. Als ze merken dat hun ouders erg geschokt zijn door berichten over misbruik, verzwijgen ze vaak de ernstiger details. Of ze trekken hun verhaal weer in. Het goede nieuws is: als ouders van een slachtoffer van misbruik hun kalmte ten opzichte van het misbruik hervinden, ook al is dat na jaren, kan dat helend werken voor hun kind.
Dicht bij huis besteedt ook aandacht aan soorten therapie die nodig kunnen zijn. En aan de juridische aspecten. Het is bijvoorbeeld belangrijk dat ouders geen gesloten of suggestieve vragen stellen aan het kind, omdat die de herinneringen kunnen vertekenen. Dat maakt het moeilijker om tot een goede bewijsvoering in een eventuele rechtszaak te komen.
Soms laten andere ouders hun kinderen niet meer met het misbruikte kind spelen omdat ze - ten onrechte - bang zijn dat slachtoffers daders worden. Gelukkig gebeurt het ook dat naasten praktische hulp bieden en hun medeleven laten blijken. Zo kunnen ze een getroffen gezin door een moeilijke tijd heen helpen. De reactie van de omgeving heeft veel invloed, zowel ten goede als ten kwade. Daarom zou het goed zijn als niet alleen ouders dit inzichtgevende boek lezen.
Ria Kuijper