Handboek van de Reformatie

De Nederlandse Kerkhervorming in de zestiende en zeventiende eeuw

Recensie (WegWijs juli / augustus 2017, jaargang 71, nr. 4)

Kerkhervorming

De eerste druk verscheen in 2003 en de tweede herziene druk in 2012. Het meest opvallend is het toevoegen van een compleet nieuw derde deel: Verboden maar gedoogd. Deel 1 is een chronologisch overzicht van de politieke en staatkundige gebeurtenissen per gewest in het begin van de Tachtigjarige Oorlog. Je leest tegen de achtergrond van de vaderlandse geschiedenis over de belangrijkste kerkelijke vergaderingen (o.a. Emden (1571)). Het is heel bijzonder dat na 1572 een stabiel kerkverband ontstond. ,Noordzij beschrijft dat dit terug te voeren is op de vluchtelingenkerken in Engeland en Duitsland waar het verlangen ontstond naar een gemeenschappelijk kerkelijk leven. Deze wens namen de teruggekeerde vluchtelingen mee naar Holland en Zeeland. Vanaf de eerste synode werd al gesproken over de invoering van een kerkorde en het ondertekenen van de Nederlandse Geloofsbelijdenis door ouderlingen. Het tweede deel van het boek is thematisch met onderwerpen als: kerkenraad, kerkelijke tucht, opleiding, kerkvisitatie, het onderwijs. In het derde gedeelte wordt de strijd tussen Arminius en Gomarus beschreven. In deel 1 stopt de geschiedenis bij de aanloop naar deze twisten. Deel 3 vertelt hoe deze strijd afloopt en er later zelfs een remonstrantse geloofsgemeenschap wordt gedoogd. Het gedeelte over Lutheranen is actueel. Echt nieuw voor mij was het hoofdstuk over de contrareformatie in Nederland. Hoe verging het de rooms-katholieken nadat de gereformeerde kerk de enige publieke kerk binnen de republiek was geworden. Het kerkhistorisch onderzoek naar de reformatie is nog niet af. Het blijft “werk in uitvoering” zegt Noordzij. Maar wie dit boek leest krijgt een gedegen overzicht van en inzicht in de kerkreformatie.
Van harte aanbevolen.

Piet Zeilstra