Nieuwe Testament met Joodse toelichtingen

Nieuwe Testament met Joodse toelichtingen

Recensie (WegWijs januari 2025, jaargang 79, nr. 1)

Ik wil dat christenen meer weten over Joden dan wie Anne Frank is, en dat Joden meer weten over christenen dan de Kerstman.’ Was getekend Amy-Jill Levine (68) in het Nederlands Dagblad (15-11). Deze Joodse hoogleraar heeft er haar levenswerk van gemaakt om het Joodse gedachtegoed breed toegankelijk te maken. Juist ook voor christenen. Zo is ze een van de hoofdredacteuren van The Jewish Annotated New Testament, dat in 2024 in een Nederlandse vertaling verscheen: Het nieuwe testament met Joodse toelichtingen.
Die toelichtingen zijn volgens Levine hard nodig. 'Onbegrip over de Joodse achtergrond van het Nieuwe Testament leidt vaak tot onbedoeld anti-Joodse uitleg van de Bijbel.'
Het boek is te beschouwen als een bibliotheek met ruim 900 bladzijdes. In dit indrukwekkende naslagwerk schreef een verzameling Joodse wetenschappers voor het eerst een volledig commentaar op het Nieuwe Testament. Wat moet je daarbij voorstellen? Op de eerste ruim zeshonderd pagina's vind je de tekst van het Nieuwe Testament, verrijkt met extra informatie. Geannoteerd, zo u wilt. Elk bijbelboek wordt daarbij ook afzonderlijk ingeleid. Daarna volgen er tientallen essays over uiteenlopende onderwerpen. Voor deze Nederlandstalige editie werden er ook essays geschreven over de Joods-christelijke dialoog in Nederland en in België.
Om concreet te maken over wat voor informatie we het precies hebben, zoomen we in op het thema van deze Wegwijs. Rondom de Bergrede vind je tal van extra informatie in voetnoten en kaderteksten. Soms uitgebreid, soms ultrakort. Zo wordt duidelijk gemaakt dat de treurenden uit de zaligsprekingen niet alleen hoeft te slaan op mensen die rouwen, maar het kan ook verwijzen naar lijdende rechtvaardigen of de mensen die treuren om de zonden van de gemeenschap. Dit is zogezegd een Matteaans motief. In een voetnoot over Matteüs 6:16-18 wordt opgemerkt dat vasten een vorm van Joodse religieuze vroomheid is die verbonden is met rouwen, boete en zelfbeheersing en dat ook Jezus vastte. In een kadertekst leren we dat de uitdrukking 'gelukkig wie' 68 keer voorkomt in de Septuagint (Oudgriekse vertaling van het Oude Testament). Belangrijker nog wordt het punt gemaakt dat Jezus met de antithesen aan het einde van Matteüs 5 de Tora niet afschrijft, maar juist aanscherpt. 'De antithesen zijn veel meer aanscherpingen van de wet, of in Joodse termen, ze 'bouwen een hek om de Tora', dat wil zeggen: ze vragen van mensen om zich ruim boven de minimumeisen van de wet te houden, om er geheel zeker van te zijn dat de wet zelf wordt nageleefd.
Achterin het boek is een van de essays gewijd aan De Wet. De schrijver van dit essay, Jonathan Klawans, draait er niet om heen en valt met de deur in huis: 'Wanneer we het Nieuwe Testament proberen te begrijpen vanuit zijn Joodse achtergrond, is er bijna geen onderwerp dat zo controversieel, verwarrend en gecompliceerd is als de wet'. Het voert te ver om hier een samenvatting van het essay te geven. Laten we het houden bij de interessante slotwoorden. Het christendom en het rabbijnse Jodendom hebben volgens de auteur namelijk veel gemeenschappelijk. 'Christenen beschouwen de Tora als deel van het 'Oude Testament' – het eerste verbond. Voor hen is dat een goddelijke leer die zijn vervulling vindt in het Nieuwe Testament, hoewel bepaalde passages zoals de tien geboden hun oorspronkelijke betekenis blijven houden. Ook Joden hebben de Pentateuch aangevuld met mondelinge tradities en exegetische verklaringen. (…) Traditioneel hebben christenen en Joden de Tora/Pentateuch vervuld door de diepere betekenis van deze teksten ergens anders te zoeken en te vinden, in het geval van de christenen in het Nieuwe Testament en in het geval van de Joden in de mondelinge Tora.'
Het mag duidelijk zijn. Dit indrukwekkende naslagwerk is een must voor elke Bijbeluitlegger, een boek om je leven lang in te grasduinen om zo tot een dieper verstaan van het Nieuwe Testament te komen.
Maarten Boersema