Onder spanning

Recensie (WegWijs september / oktober 2015, jaargang 69, nr. 5)

zie ook: Conflictstof binnen de gemeente en de weg van het evangelie, W. van 't Spijker

Een veelzijdige kijk op veranderingen in kerk en samenleving

Als christen leef je in twee werelden. De wereld van de kerk, waarin God centraal staat, waarin alles is tot eer van God en waarin je afhankelijk en nederig bent (of: zou moeten zijn), en de wereld van de moderne samenleving, waarin God niet meer mee lijkt te tellen, waarin wij mensen de zaken zelf wel regelen, waarin je vooral voor jezelf moet opkomen en trots kunt zijn op jezelf. Hoe ga je met de spanning die dat oplevert om?

Het boek Onder Spanning is het resultaat van de samenwerking van theologen met een socioloog, antropoloog, psycholoog en pedagoog aan de Christelijke Hogeschool in Ede. Daarin worden veranderingen in de kerk van verschillende kanten belicht. Vaak hebben theologie en sociale wetenschappen op voet van oorlog met elkaar geleefd, maar hier zien we een verrijkend samenwerkingsproject.

Trends
Daarbij is ingezoomd op drie verschijnselen: verminderde betrokkenheid bij de kerk en het geloof, veranderingen in de kerk, en godsdienstigheid buiten de kerk. Bijvoorbeeld de vraag: waarom haken mensen af van de kerk of van het geloof; maar ook de vraag: waarom laten veel mensen de tweede kerkdienst schieten, terwijl ze wel als christen willen leven. Op beide vragen is geen eenduidig antwoord op te geven, het lezen van de verschillende bijdragen kan je bewaren voor versimpeling en voor onbegrip.
Al met al een mooi en omvangrijk studieboek op HBO niveau, dat mezelf ook een update gaf met betrekking tot recente ontwikkelingen in de sociale wetenschappen.

Conflicten
Spanningen geven gemakkelijk  conflicten. Kerkelijke conflicten zijn er te over, maar daarin is er niets nieuws onder de zon. Dat maakt de kerkhistoricus W. van ’t  Spijker duidelijk in zijn boekje over conflictstof in de gemeente. Vanuit de bijbel geeft hij veel stof tot bezinning over conflicten, waarbij de ‘uitsmijter’, het laatste hoofdstuk niet het minst belangrijk is: leven uit vergeving (zie het citaat in het eerste artikel van deze Wegwijs).
Daarbij beschrijft hij acht conflicten, waarover we lezen in het Nieuwe Testament (bv. Hellenisten versus Hebreeën in Hand. 6; Paulus versus Barnabas in Hand. 15; Paulus versus Petrus in Gal. 2). Bemoedigend dat zelfs mannen als Paulus en Petrus met elkaar in botsing kwamen – er is niets nieuws onder de zon. De acht hoofdstukken over deze conflicten zijn acht bijbelstudies, ook goed als dagboek voor jezelf te gebruiken. Je zou zeggen: deprimerend om over die conflicten te lezen, maar het tegendeel is waar: Van ’t Spijker laat zien: “Men heeft in de gezindheid van de Geest in het Woord van God naar een oplossing gezocht. Die heeft men daarin ook daadwerkelijk gevonden, en dat wordt als een grote troost ervaren”, pag. 54 (over de vergadering in Jeruzalem in Hand. 15 als er een conflict is over de vraag: moeten bekeerde heidenen zich aan de wet van Mozes houden?). Al met al geen praktisch handboek over  hoe hanteer ik een conflict kan hanteren.  Wel een boek dat je vanuit de bijbel veel aanreikt voor bezinning over de omgang met elkaar, vooral als het spannend wordt.

Tonnis Groenveld