Christelijke symbolen van A tot Z

Recensie (WegWijs november/december 2010, jaargang 64, nr. 6)

In alle musea die oude schilderkunst tentoonstellen vind je wel een of meerdere schilderijen die ‘de aanbidding van de herders’ voorstellen.
Let maar eens op: het zijn altijd drie herders, een jongeling, een gewone man en een oude man. Ik heb heel wat werken van oude meesters gezien en het was me nooit echt opgevallen. Achter die drie herders en hun leeftijden zit een diepe betekenis: in elke fase van je leven, van jeugd tot ouderdom, hoor je Christus te aanbidden. Die kennis heb ik uit Christelijke symbolen van A tot Z van Alfred C. Bronswijk.
Zoiets zet je aan het denken. Die ‘boeken der leken’ waarover vraag 98 van de Heidelbergse Catechismus spreekt en die in preken nogal eens werden afgedaan als dom gedoe, waren blijkbaar ingewikkelder dan je zou denken. Om ze te begrijpen had je heel wat voorkennis nodig. Voorkennis die we vandaag veelal verloren zijn geraakt. In dit boek vind je er veel van terug. En dat is best verrijkend.
De christelijke wereld zat en zit vol symboliek. En heus niet alleen de roomse wereld. Of je nu kijkt naar oude kerkelijke kunst in een museum of naar een modern stukje bloemschikkunst voor in de kerk, je hebt voortdurend te maken met symboliek. Vaak zonder dat je het zelf weet. Weet u waarom veel doopvonten achtkantig zijn? Of welke betekenissen verborgen zitten in het hugenotenkruis?
Ik ga die vragen niet beantwoorden. Zoek het zelf maar op in deze handige encyclopedie van Bronswijk. Overigens, een encyclopedie is het inderdaad. Alles is overzichtelijk alfabetisch geordend. Talrijk zijn de illustraties, die vaak ook de tekst echt verduidelijken. Tegelijk merkte ik dat het grote nadeel van encyclopedieën – saaiheid – niet kleeft aan Christelijke symbolen van A tot Z. Integendeel, voordat ik er erg in had, had de stof me in zijn greep.
Ik vond het moeilijk om het boek weg te leggen. De heldere manier van schrijven zal daar wel de oorzaak van zijn. Knap om zulk historisch materiaal zo boeiend op te dienen.
Ik vind dit encyclopedietje een must voor iedereen die iets heeft met kerkgebouwen, kerkelijke kunst en liturgie. Trouwens ook voor heel veel anderen die dan heel waarschijnlijk iets met deze schone zaken zullen krijgen.

Martin van Veelen